Πώς μπορεί κανείς να αναπτύσσεται απεριόριστα σε έναν κόσμο με πεπερασμένους πόρους; Τι είναι πιο σημαντικό, η διατήρηση της βιοποικιλότητας ή η αύξηση του ΑΕΠ; Ποιες θα είναι οι συνέπειες της απεριόριστης ανάπτυξης;
Αυτά τα ερωτήματα, και πολλά άλλα, εκθέτουν το πρόβλημα που προσπαθούν να λύσουν οι Στόχοι Βιώσιμης Ανάπτυξης (ΣΒΑ) της Ατζέντας 2030 των Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ). Οι στόχοι αυτοί επιδιώκουν να συνδέσουν τρεις έννοιες (κοινωνία, περιβάλλον και οικονομία) με τρόπο που να διασφαλίζει την οικονομική ανάπτυξη, την κοινωνική ένταξη -τον τερματισμό της φτώχειας και των ακραίων ανισοτήτων- και τηνπεριβαλλοντική βιωσιμότητα. Εν ολίγοις, είναι η ιδέα της βιώσιμης ανάπτυξης Αλλά πριν εξηγήσω γιατί πιστεύω ότι αυτή η έννοια είναι αντιφατική, θα περιγράψω εν συντομία την ιστορία της.
Από το 1972, με τη δημοσίευση του Τα όρια της ανάπτυξης Η κύρια συγγραφέας του οποίου είναι η Donella Meadows, η ιδέα αρχίζει να εξετάζεται σοβαρά ότι δεν μπορούμε να συνεχίσουμε να αναπτυσσόμαστε χωρίς όρια Δεκαπέντε χρόνια αργότερα, στη Διάσκεψη Μπρούντλαντ (1987), η υπουργός της Νορβηγίας Gro Harlem Brundtland έδωσε τον πιο γνωστό ορισμό της βιώσιμης ανάπτυξης, δηλαδή: "Η βιώσιμη ανάπτυξη είναι μια έννοια που δεν αφορά μόνο το περιβάλλον, αλλά το περιβάλλον στο σύνολό του. ανάπτυξη που ικανοποιεί τις ανάγκες του παρόντος χωρίς να θέτει σε κίνδυνο την ικανότητα των μελλοντικών γενεών να ικανοποιήσουν τις ανάγκες τους "Είκοσι χρόνια μετά από αυτή την πρώτη παγκόσμια διάσκεψη, το 1992, πραγματοποιήθηκε η Διάσκεψη Κορυφής του Ρίο για τη Γη, όπου επίσης καθορίστηκαν προτεραιότητες προς την ίδια κατεύθυνση, καθώς και η θέσπιση των στόχων της χιλιετίας για τη βιώσιμη ανάπτυξη με την κατάρτιση της Ατζέντας 21.Τέλος, αυτή η ανησυχία για το περιβάλλον έχει επανέλθει στις δημόσιες ατζέντες (το 2015, με την υιοθέτηση της Ατζέντας 2030, τη διεξαγωγή της COP21, την υιοθέτηση του Ευρωπαϊκού Πράσινου Συμφώνου κ.λπ.). Είναι όμως πραγματικά δυνατή η ανάπτυξη χωρίς να καταστρέφεται το περιβάλλον, όπως ορίζεται σε αυτά τα σύμφωνα; Τι εννοούν οι χώρες με τον όρο βιώσιμη ανάπτυξη;
Σήμερα, εξακολουθεί να είναι ασαφές τι εννοείται με την έννοια της βιώσιμης ανάπτυξης. Αυτό αποδεικνύεται από τις διάφορες απόψεις που προσεγγίζουν την έννοια με πολύ διαφορετικούς τρόπους. Από τη μία πλευρά, υπάρχει η άποψη ότι η εκμετάλλευση των φυσικών πόρων και η αύξηση του ΑΕΠ είναι απαραίτητες. Οι αγορές και οι τεχνολογικές εξελίξεις προβάλλονται ως τα μέσα που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την επίτευξη της βιώσιμης ανάπτυξης.Στο πλαίσιο αυτής της αντίληψης, η φύση έχει καθαρά εργαλειακή αξία. Η άποψη αυτή υποστηρίζεται συνήθως από τους οικονομολόγους και είναι γνωστή ως "αισιόδοξη" άποψη. Οι υποστηρικτές της βιώσιμης ανάπτυξης θεωρούν ότι η τεχνολογία θα είναι σε θέση να μετριάσει τα προβλήματα της μη αποδοτικής χρήσης των πόρων Επομένως, πιστεύουν ότι θα είναι δυνατή η οικονομική ανάπτυξη με ρυθμό που θα επιτρέπει την αναγέννηση του περιβάλλοντος. κυκλική οικονομία [1].
Από την άλλη πλευρά, υπάρχει η αντίθετη άποψη, η οποία υποστηρίζει την οικονομική αποανάπτυξη. Σύμφωνα με αυτή την άποψη, το ΑΕΠ δεν θα πρέπει πλέον να χρησιμοποιείται ως μέτρο ανάπτυξης και θα πρέπει να βασίζεται σε άλλες αντιλήψεις για το τι εννοούμε με τον όρο ευημερία. Σύμφωνα με αυτή την αντίληψη, η φύση έχει επίσης μια εγγενή αξία, ανεξάρτητη από τη χρήση που κάνουμε εμείς οι άνθρωποι σε αυτήν. Αυτή η άποψη υιοθετείται από τους περισσότερους ακτιβιστές.περιβαλλοντολόγων και του επιστημονικού κατεστημένου, γνωστή ως "απαισιόδοξη" άποψη για την ανάπτυξη, η οποία υποστηρίζει ότι η γη δεν μπορεί να υποστηρίξει για πάντα τη συνεχώς αυξανόμενη ζήτηση για πόρους. (Αυτό το όραμα προϋποθέτει ότι η ιδέα της ανάπτυξης πρέπει να εγκαταλειφθεί προκειμένου να επιτευχθεί μια κατάσταση ισορροπίας με το φυσικό περιβάλλον, δηλαδή να επιστρέψουμε και πάλι στην έννοια της κυκλικής οικονομίας, το μέγεθος του κύκλου πρέπει να ελέγχεται Διότι αν αυτό είναι πολύ μεγάλο, δεν έχει σημασία αν μια οικονομία κάνει χρήση ανακυκλωμένων υλικών και ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, αφού κάποια στιγμή θα φτάσει σε ένα μη βιώσιμο όριο. Στο σημείο αυτό, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι κάθε οικονομική ανάπτυξη συνεπάγεται κατανάλωση ενέργειας και αυξημένη χρήση πόρων, ακόμη περισσότερο αν ληφθεί υπόψη το γεγονός ότι η ανακύκλωση δεν είναι δυνατόν να επιτευχθεί.Από την άλλη πλευρά, είναι απαραίτητο να ληφθεί υπόψη η ενεργειακή δαπάνη που συνεπάγεται η ίδια η διαδικασία ανακύκλωσης. Όλα αυτά έχουν ως αποτέλεσμα να μην περιορίζονται οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις των οικονομικών δραστηριοτήτων, οι οποίες είναι μεγαλύτερες από ό,τι μπορεί να αντέξει η Γη, και μάλιστα αν ληφθούν υπόψη οι προβλέψεις για την αύξηση του παγκόσμιου πληθυσμού.
Δείτε επίσης: Τέσσερα Κούπα και Τέσσερα ΣπαθίΑυτές οι αντίθετες απόψεις αντανακλούν την ασάφεια της έννοιας. Η βιώσιμη ανάπτυξη αναφέρεται συχνά ως η ανάπτυξη μιας χώρας ή μιας περιοχής που πραγματοποιείται χωρίς υποβάθμιση του περιβάλλοντος ή των φυσικών πόρων από τους οποίους εξαρτώνται οι ανθρώπινες δραστηριότητες, η οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη, τόσο η παρούσα όσο και η μελλοντική. Δηλαδή, η διαδικασία βελτίωσης τηςΈνα όραμα που προσπαθεί να ικανοποιήσει τους "φανατικούς" της οικονομικής ανάπτυξης και, ταυτόχρονα, τα απαισιόδοξα οράματα των περιβαλλοντολόγων. Όμως είναι δύσκολο να τους ικανοποιήσεις όλους και είναι σημαντικό να αντιμετωπίσεις αυτή την αντίφαση.
Δείτε επίσης: Πώς είναι το ζώδιο του Υδροχόου για τις γυναίκες;Για παράδειγμα, ορισμένοι συγγραφείς υποστηρίζουν ότι ο ΣΒΑ 8 (αξιοπρεπής εργασία και οικονομική ανάπτυξη 3% ετησίως) είναι ασύμβατος με τους ΣΒΑ βιωσιμότητας (11,12,13 κ.λπ.). Ο Hickel υποστηρίζει ότι, αν πρόκειται να τηρηθούν οι συμφωνίες του Παρισιού, οι πλούσιες χώρες δεν μπορούν να συνεχίσουν να αναπτύσσονται κατά 3% ετησίως, αφού η διαθέσιμη τεχνολογία δεν είναι αποτελεσματική στην αποσύνδεση της σχέσης μεταξύ οικονομικής ανάπτυξης και εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Δεδομένου ότι ο χρόνος είναι περιορισμένος, ο στόχος του περιορισμού της αύξησης της θερμοκρασίας με παράλληλη συνέχιση της ανάπτυξης απαιτεί πρωτοφανείς τεχνολογικές εξελίξεις που θα πρέπει να έχουν ήδη εφαρμοστεί[2].
Από την άλλη πλευρά, στις σημερινές κοινωνίες, οι πολιτικές πλήρους απασχόλησης επικαλούνται ως εγγυητή της κοινωνικής ευημερίας. Όμως αυτό το κοινωνικό συμβόλαιο υπέφερε και υποφέρει, μεταξύ άλλων, λόγω της μείωσης της απασχόλησης, ευνοώντας την εμφάνιση αυτού που πολλοί συγγραφείς αποκαλούν "πρεκαριάτο". Είναι λοιπόν η οικονομική ανάπτυξη συνώνυμη της ευημερίας, αν δεν μεταφράζεται σε πολιτικές απασχόλησης και κοινωνικές πολιτικές;Εάν εξετάσουμε τα δεδομένα, μπορούμε να δούμε πώς χώρες με χαμηλότερο ΑΕΠ από τις Ηνωμένες Πολιτείες, για παράδειγμα, έχουν πολύ υψηλότερη ποιότητα ζωής από τις Ηνωμένες Πολιτείες. [3] Για παράδειγμα, η Φινλανδία κατέχει την πρώτη θέση όσον αφορά την ποιότητα ζωής, παρόλο που έχει χαμηλότερο επίπεδο οικονομικής ανάπτυξης από τις 10 κορυφαίες χώρες του ΟΟΣΑ[4]. Αυτό δεν σημαίνει ότι το ΑΕΠ είναι ένας άσχετος δείκτης ευημερίας, αλλά σημαίνει ότι δεν είναι το μόνο μέτρο που πρέπει να λαμβάνεται υπόψη. Στην πραγματικότητα, ο ΟΗΕ έχει αρχίσει να χρησιμοποιεί τον Δείκτη Ανθρώπινης Ανάπτυξης ως δείκτη της ποιότητας ζωής.Ωστόσο, ο δείκτης αυτός δεν περιλαμβάνει έναν παράγοντα που ο καθηγητής Simon Kuznets θεωρούσε επίσης βασικό, δηλαδή το επίπεδο περιβαλλοντικής υποβάθμισης. Υπάρχει επίσης κριτική για το γεγονός ότι το ΑΕΠ περιλαμβάνει τον πλούτο που προέρχεται από το εμπόριο όπλων ή ότι δεν περιλαμβάνει το χρόνο που δαπανάται για το εμπόριο όπλων.Με τη μέτρηση άλλων σημαντικών παραγόντων δημιουργείται μια νέα εικόνα.
Η έννοια της κυκλικής οικονομίας έχει γίνει επίσης πολύ της μόδας στους θεσμούς και στις επιχειρήσεις, οι οποίες τη χρησιμοποιούν ως τεχνική "πράσινου πλυσίματος". Πρέπει όμως να είμαστε προσεκτικοί με αυτή την έννοια. Είναι πολύ καλό μια οικονομία να χρησιμοποιεί ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και να μην παράγει απόβλητα, αλλά αυτή είναι μια πραγματικότητα που απέχει πολύ από το να επιτευχθεί. Όπως και να έχει, και όπως και να έχει ηείπαμε, ακόμα είναι πιο σημαντικό να ληφθεί υπόψη το μέγεθος του κύκλου Όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, όσο αυξάνεται η ζήτηση, τόσο αυξάνεται η εξόρυξη πόρων, επομένως αυξάνεται ο αντίκτυπος στο περιβάλλον, ακόμη και αν υπάρχει βέλτιστη διαδικασία ανακύκλωσης.
Με δεδομένο ότι οι συμφωνίες του Παρισιού δεν θα τηρηθούν και τις αναμενόμενες συνέπειες της κλιματικής έκτακτης ανάγκης, η αποανάπτυξη φαίνεται μια ελκυστική λύση στο τρίλημμα της οικονομικής ανάπτυξης, της ισότητας (κοινωνική ένταξη) και της περιβαλλοντικής βιωσιμότητας. Είναι δυνατή η ισότητα και ο τερματισμός της φτώχειας χωρίς οικονομική ανάπτυξη; Δεδομένων των γεγονότων, αυτό μπορεί να είναι η αρχή μιας νέας συζήτησης που θα αφήσω για αργότερα, δηλαδή να παρουσιάσω την απαισιόδοξη άποψη της ανάπτυξης ως βέλτιστης λύσης του προβλήματος.
- Hickel, J. (2019) "Η αντίφαση των στόχων βιώσιμης ανάπτυξης: ανάπτυξη έναντι οικολογίας σε έναν πεπερασμένο πλανήτη". Βιώσιμη ανάπτυξη , 27(5), 873-884.
- IPCC (2018). Παγκόσμια αύξηση της θερμοκρασίας κατά 1,5°C - Σύνοψη για τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής Ελβετία: IPCC.
- Mensah, A. M., &- Castro, L. C. (2004). Αειφόρος χρήση των πόρων &- αειφόρος ανάπτυξη: μια αντίφαση Κέντρο Αναπτυξιακής Έρευνας, Πανεπιστήμιο της Βόννης.
- Puig, I. (2017) "Κυκλική οικονομία; Προς το παρόν, μόλις αρχίζουμε να καμπυλώνουμε τη γραμμικότητα". Ανακτήστε το , 100, 65-66.
[1] Πολύ συνοπτικά, η κυκλική οικονομία αναφέρεται σε έναν τύπο οικονομίας που αναπαράγει τον κύκλο της φύσης με τη χρήση επαναχρησιμοποιούμενων υλικών. Περιλαμβάνει την κυκλική διαχείριση των πόρων με στόχο τη μείωση της συνολικής κατανάλωσής τους, δηλαδή λαμβάνει υπόψη ολόκληρο τον κύκλο ζωής του προϊόντος. Λέγεται ότι στόχος της κυκλικής οικονομίας είναι να κλείσει ο κύκλος, καθώς αυτό θα σήμαινε ότι δεν θαεξαρτώνται τόσο πολύ από τις πρώτες ύλες, μέσω του οικολογικού σχεδιασμού, της επαναχρησιμοποίησης, της ανακύκλωσης ή της παροχής υπηρεσιών αντί προϊόντων.
[2] Hickel, J. (2019) "Η αντίφαση των στόχων βιώσιμης ανάπτυξης: ανάπτυξη έναντι οικολογίας σε έναν πεπερασμένο πλανήτη". Βιώσιμη ανάπτυξη , 27(5), 873-884.
[3] Τα στοιχεία μπορούν να βρεθούν σε ένα πολύ ενδιαφέρον γράφημα που παρήγαγε ο ΟΟΣΑ. Η οριζόντια διάσταση αντικατοπτρίζει τις υλικές συνθήκες, όπως ο πλούτος, η εργασία ή η στέγαση, ενώ το κάθετο μέρος αντικατοπτρίζει το επίπεδο της ποιότητας ζωής, πτυχές όπως η υποκειμενική ευημερία, η υγεία, ο ελεύθερος χρόνος κ.λπ.Το πιο ξεκάθαρο παράδειγμα είναι η Φινλανδία, η οποία βαθμολογείται με 8,4 στην ποιότητα ζωής (και οι ΗΠΑ με 4,1), ενώ στις υλικές συνθήκες οι ΗΠΑ βρίσκονται στην τελευταία θέση με 9,3 (και η Φινλανδία με 4,8). OECD (2017), "Comparative performance on material conditions (x-axis) and quality of life(άξονας y): χώρες του ΟΟΣΑ, τελευταία διαθέσιμα στοιχεία", στο Πώς είναι η ζωή; 2017: Measuring Well-being, OECD Publishing, Παρίσι, //doi.org/10.1787/how_life-2017-graph1-en .
[4] Πρόσβαση στο //data.oecd.org/gdp/gross-domestic-product-gdp.htm
Αν θέλετε να μάθετε άλλα άρθρα παρόμοια με το Η αντίφαση της βιώσιμης ανάπτυξης μπορείτε να επισκεφθείτε την κατηγορία Ταρώ .
