Taariikhdeenna waxa jirtay wakhti ay caqli-galnimada dimuqraadiyadeed ee hadda taagan la rogay. Xisbiga guuleystay iyo, ugu dambeyntii, taliyaha xiga kama soo bixin codbixinta, laakiin waxay ku dhalatay heshiisyada siyaasadeed ee lagu sameeyay Madrid, si codbixintu loo abaabulo si ay u badiso. Dunidu way gaddoontay.
Qarnigii 19-aad hab-siyaasadeed
Dhammaan waxaas oo dhami waa wax la fahmi karo, haddaynu isla fahanno, siyaasaddii qarnigii 19-aad. Isbeddelka dawladeed, marka uu tilmaamayo isbeddel xisbi, laguma fulin doorasho ee waa go'aanka taajka, mararka qaarkood in ka badan intii la rabay, oo xoog lagu qasbay. Kooxaha siyaasadda oo marna culees cudud leh, marna rabshado ka dhacay waddooyinka magaalooyinka, waxay ku dhaqaaqeen taaj, oo inta badan ay ku guulaysteen in ay soo dhisaan dowlad, taas oo keeni karta suurtagalnimada in doorashada lagu maareeyo. Doorashooyinku, markii ay jireen, waxay ku koobnaayeen in si musuqmaasuq ah lagu cunaqabateeyo wixii ay hore u go’aamiyeen dadka talada hayaa.
Aynu xasuusanno in hab-siyaasadeedkii Isbaanishka ee qarnigii 19-aad ay astaan u ahayd faragelin ciidan, ku dhawaaqistuna waa nidaamsan. ee maalinta iyo broadswords ayaa ku riyaaqay caan ku ah, gaar ahaan boqortooyadii Isabel II. Mudadii uu xukunka hayay 1833 ilaa 1868 waxa dhacay 22 doorasho oo guud
>doorashada, iyadoo loo arkayay inay tahay tan ugu habboon in dalka lagu maamulo. Sidan ayaa natiijadii loo maareeyay, la waafajiyay oo loo xumeeyay ujeedadan. "pucherazo" ee caanka ah ee tirinta codadka ayaa noqotay mid caan ah. Eraygu wuxuu ka yimid weelkii lagu qariyay codadka. Mise "farsamada" cusub ee lagu heli karo dad dhintay oo dib u soo noolaaday waqtigii loogu talagalay si ay u codeeyaan, dabcan, waxay u doorteen musharaxa la aasaasay.
The cacique
Laakin run ahaantii, Caawinta "dheeraad ah" ee aan ku dhawaaqnay tuducyadii hore waxay ahayd tii cacique, oo ah shakhsi asaasi u ah hawlgelinta nidaamka siyaasadeed ee Dib-u-soo-celinta, kaas oo gacanta ku hayay hab-dhaqanka doorashada ee deegaankiisa, isaga oo mahad leh. , waxaa suuragashay in la helo codadka loo baahan yahay si loo gaaro yoolka.Natiijooyinka doorashada ee ay ku heshiiyeen xisbiyada. Waxay ahayd isku xidhka u dhexeeya dadka reer miyiga ah ee aan waxba akhriyin iyo kuwa aan waxna qorin waxna akhriyin iyo haykal maamul oo fog oo mugdi ah. Ma uusan joojin wakiilnimada awoodda. Waxay ahayd kabaalkii dhaqaajiyey dardaaran iyo codad u adeegaya arrin gaar ah, dadka deegaanka, gobolka ama gobolka, milkiilayaasha dhulka, kiraysteyaal waaweyn, baayacmushtariyaal, lacag amaahiye, qareeno, dhakhaatiir, saraakiisha dawladda hoose, oo yaqaan dadka deegaanka, kuwaas oo ay ku leeyihiin. kor u kac weyn, oo ku salaysan sareynta bulsho, dhaqan iyo dhaqaale. Waxay noqdeendhex dhexaadinta bulshada deegaanka iyo gobolka
Sidoo kale eeg: Waa maxay Guriga Jacaylka ee Jaantuska Astral?Xiriirka hoos-u-dhigidda ee ku wajahan casiirka ayaa si cad looga aasaasay sariirta waxaana lagu aqbalay si dabiici ah oo aan laga dhaafin dhimashada. Dardaarankiisu waxa uu ahaa sharciga keliya: in la hoos galiyo shaadhka oo uu isku dayo in aanu dhibaato kala kulmin isaga waxa ay taasi u noqotay beeralayda Isbaanishka oo ah arrin uun badbaado.
laftigeeda, oo ay ku jiraan sanduuqyo loo qoondeeyay, oo u dhigma degmo kasta, taas oo ay ku dhejiyeen magacyada musharixiinta deegaanka ee ay tahay in la doorto. Hawlgalkan waxa loo yaqaan "xamaam". Marka natiijadii doorashada la dejiyo, waxaa lagu wargeliyay caciques-ka maxalliga ah, si ay u helaan, sida ugu dhow ee suurtogalka ah, natiijooyinka la saadaaliyay ee sanduuqa. Iyadoo aad mooddo in ay taasi ku filnaan wayday, habkan waxa loo dejiyay hab doorasho oo u janjeedha matalaadda reer miyiga, maadaama uu ahaa kan ugu wax-qabadka badan, isla markaana uu ku dhex jiro maamul-goboleed keli-talis ah oo si gaar ah sharciga u fasirtay, kuna dhaqma.Caciques-yada ugu badan
Kuwani waxay noqon doonaan kuwa ugu wakiil iyo khuseeya Spain. Francisco Romero Robledo, oo uu qoray Malaga laguna naaneeso digaagga Antequera, wuxuu had iyo jeer ku jiray hooska waddankiisaCanovas; Galician caciquismo waxay ku leedahay sawirka Eugenio Montero Ríos mid ka mid ah wakiiladeeda ugu caansan qarnigan oo dhan. Waxa uu u yimid in uu qabto jagooyin kala duwan oo wasiir ah, laakiin magaciisa waxa lagu xidhidhi doonaa wax kasta oo ka sarreeya Treaty of Paris ee 1898, halkaas oo, isagoo madax ka ah wafdigii Isbaanishka, uu ku qasbanaaday in uu saxiixo is-dhiibista bahdilaadda ah ee Maraykanka; Alejandro Pidal y Mon oo loo yaqaan Tsar of Asturias ; José Sánchez Guerra wuxuu noqday madaxweynaha Congress-ka. Wasiirka iyo xitaa madaxweynaha dawladda 1922, xaruntiisu waxay ahayd Cordoba iyo gaar ahaan magaalada Cabra; Germán Gamazo waxa uu xukumay Valladolid isagoo difaacaya danaha ilaalinta ee beeralayda badarka Castilian; Fernando León y Castillo, oo awood weyn ku leh Gran Canaria, wuxuu ahaa mid ka mid ah hoggaamiyeyaasha tirada yar ee daneeya siyaasadda dibadda; Juan de la Cierva y Peñafiel waxa uu gaadhay in siyaasadda Murcia loo yaqaan "ciervismo"; iyo suurtogalnimada kan ugu caansan oo dhan wuxuu ahaa Álvaro de Figueroa, Count of Romanones, cacique all-powerful cacique of his alcarreño fief in Guadalajara.
Caliquismo, marka la soo koobo, waxay u taagan tahay qolka dambe ee ilbaxnimada beddelka awoodda ee Cánovas embodied and Sagasta.
Bibliography
-Elizalde pérez-grueso, M.ª. D. (2011). Soo celinta, 1875-1902. In Taariikhda Casriga ah ee Spain 1808-1923 . Madrid: Akal.
-NunezFlorencio, R. Madaxdii doorashada. Laga soo bilaabo dheriga ilaa kaadida. Adventure of History , 157 .
-Moreno Luzón, J. Caciquismo iyo siyaasada macmiilka ee Soo celinta Spain. Complutense University of Madrid.
-Tusell Gómez, J. (1978). Nidaamka caciquil Andalusian marka la barbar dhigo gobollada kale ee Isbaanishka (1903-1923). REIS (Joornaalka Isbaanishka ee Cilmi-baarista Bulshada), 2 .
-Yanini montes, A. (1991). Farriixinta doorashada ee Spain: codbixinta caalamiga ah iyo ka qaybgalka muwaadiniinta (1891-1923). Ayer (Ururka Taariikhda Casriga ah), 3.
Elizalde pérez-grueso, M.ª. D. (2011). Soo celinta, 1875-1902. In Taariikhda Casriga ah ee Spain 1808-1923 . Madrid: Akal.
Núñez Florencio, R. Madaxdii doorashada. Laga soo bilaabo dheriga ilaa kaadida. Adventure of History , 157 .
Moreno Luzón, J. Caciquismo iyo siyaasada macmiilka ee Soo celinta Spain. Complutense University of Madrid.
Tusell Gómez, J. (1978). Nidaamka caciquil Andalusian marka la barbar dhigo gobollada kale ee Isbaanishka (1903-1923). REIS (Joornaalka Isbaanishka ee Cilmi-baarista Bulshada), 2 .
Yanini montes, A. (1991). Farriixinta doorashada ee Spain: codbixinta caalamiga ah iyo ka qaybgalka muwaadiniinta (1891-1923). Ayer (Ururka Taariikhda Casriga ah), 3.
Haddii aad rabto inaad ogaato maqaallo kale oo la mid ah Madaxdii doorashada ee qarnigii 19-aad waxaad booqan kartaa qaybta Uncategorized .
dastuuri>Sifada kale ee qarniga waxa ay ahayd kororka dastuurada, sidaas darteed waxa aan yeelanay tii 1812 La Pepa; 1837 kii ee Triennium dhexdhexaad ah; tii 1845kii oo lagu magacaabi jiray Tobankii Dhexdhexaadka ahaa ee uu bilowday taliskii Janaraal; kii 1869kii kacaankii Gloriosa ka dib; iyo 1876kii Dib u soo celinta. Mid kasta oo loo kala saaro inuu yahay muxaafid ama horusocod iyadoo ku xidhan xisbiyadii talada hayay wakhti kasta. Iyadoo aan la iloobin "non nata" ee 1856 iyo Jamhuuriyaddii 1873 ee aan iftiinka arkin.
Tamashlaha dastuuriga ah wuxuu calaamad u yahay isbeddel yar oo ku wajahan matalaad dhab ah iyo kaqeybgal ballaaran oo caan ah. Mabda'a doorashada caalamiga ah ayaa samaynaysay oo waxay isku soo rogtay ujeeddo lama huraan ah, oo meesha ka saartay codbixintii tirakoobka. Codbixinta caalamiga ah ee xoogga leh ee Sexennium iyo in ay ku soo noqon doonto gacanta Sagasta ee 1890. Dabcan, iyada oo aan la helin codka haweenka iyo in la dhiso da'da codbixinta ee 25 sano.
>
Waxa laga yaabaa in uu ahaa kacaan la mid ah kii 1868-kii laga faalooday, kii sharafta lahaa, kaas oo furay muddo ah, aynu ku naqaanno, tijaabooyin midho dhal ah, sida imaatinka boqortooyo shisheeye oo taajka ah. ama ka gudubka jamhuuriyadda , oo u adeegay in ay dhidibada u taagto nidaam dastuuri ah oo ku dhisan axdi, qunyar socod, isbadal nabadeed oo dawladnimo, isbedbedesho, iyo.muddo ka dib, dib u habaynta dimuqraadiyaynta. Waxaan gaadhnay Soo celinta.
Nidaamka siyaasadeed ee dib-u-soo-celinta
Si nidaamka siyaasadeed ee Soo-celinta si sax ah u shaqeeyo, jiritaanka ugu yaraan laba qaab ayaa lagama maarmaan u ahaa xooggan siyaasado awood u leh in ay ku kala duwanaadaan awoodda, in lagu heshiiyo koorasyada siyaasadeed ee ugu habboon iyo soo dhaweynta xoogagga bulshada ee taageera nidaamka. Labadan qaab waxaa hogaaminayay muxaafidka Antonio Cánovas del Castillo iyo liberaaliga Mateo Práxedes Sagasta. Xasilooni bulsho, mid siyaasadeed iyo mid dhaqaale ayaa la raadinayey, waxay ahayd nidaam aan dhammaystirnayn, balse ka roonaa kacdoonadii iyo dagaalladii sokeeye ee lagu asteeyey qarnigii 19-aad intiisa badan. Laakiin waxay u baahdeen xoogaa "dheeraad ah" caawimo sida aan arki doono. Sababtoo ah dadka dhexdiisa ma jirin dareen dimoqraadi ah iyo in yar ama xiiso loo qabo codeynta, iyo waxyaabo kale oo ay ka mid yihiin la'aanta xog sax ah. Saamiga diidmadu kama hoos dhicin 60% xaaladaha ugu wanaagsan. Waxaan ka hadlaynaa miyiga Isbaanishka halkaas oo walaacii ugu dambeeyay uu ahaa siyaasadda. Arintan ayaa ah mid aad uga duwan caasimadaha waaweyn oo ay ka jirtay nolol siyaasadeed gaar ahaan magaalada Madrid.
Natiijooyinka codbixinta ayaan ka jawaabin rabitaanka xorta ah ee codbixiyayaasha. Waxay ahayd dawladda lafteeda, heshiis hore oo lala galay kuwa ka masuulka ah samaynta siyaasadeed ee kale, iyo qaar waafaqsandadka caanka ah ee reer miyiga, kuwa deegaanka ama gobolada, kuwaas oo nashqadeeyay natiijada ka soo bixi doonta doorashada, iyadoo la raacayo waxa loo arkayay in ay ugu habboon tahay dawladnimada dalka. Sidan ayaa natiijadii loo maareeyay, la waafajiyay oo loo xumeeyay ujeedadan. "pucherazo" ee caanka ah ee tirinta codadka ayaa noqotay mid caan ah. Eraygu wuxuu ka yimid weelkii lagu qariyay codadka. Mise "farsamada" cusub ee lagu heli karo dad dhintay oo dib u soo noolaaday waqtigii loogu talagalay si ay u codeeyaan, dabcan, waxay u doorteen musharaxa la aasaasay.
The cacique
Laakin run ahaantii, Caawinta "dheeraad ah" ee aan ku dhawaaqnay tuducyadii hore waxay ahayd tii cacique, oo ah shakhsi asaasi u ah hawlgelinta nidaamka siyaasadeed ee Dib-u-soo-celinta, kaas oo gacanta ku hayay hab-dhaqanka doorashada ee deegaankiisa, isaga oo mahad leh. , waxaa suuragashay in la helo codadka loo baahan yahay si loo gaaro yoolka.Natiijooyinka doorashada ee ay ku heshiiyeen xisbiyada. Waxay ahayd isku xidhka u dhexeeya dadka reer miyiga ah ee aan waxba akhriyin iyo kuwa aan waxna qorin waxna akhriyin iyo haykal maamul oo fog oo mugdi ah. Ma uusan joojin wakiilnimada awoodda. Waxay ahayd kabaalkii dhaqaajiyey dardaaran iyo codad u adeegaya arrin gaar ah, dadka deegaanka, gobolka ama gobolka, milkiilayaasha dhulka, kiraysteyaal waaweyn, baayacmushtariyaal, lacag amaahiye, qareeno, dhakhaatiir, saraakiisha dawladda hoose, oo yaqaan dadka deegaanka, kuwaas oo ay ku leeyihiin. koror weyn,oo salka ku haya sareynta bulsho, dhaqan iyo dhaqaale. Waxay noqdeen dhex dhexaadinta bulshada deegaanka iyo gobolka.
Xiriirka hoos-u-dhigga ee ku wajahan casiirka ayaa si cad looga aasaasay sariirta oo lagu aqbalay si dabiici ah oo aan ka reebin dhimashada. Dardaarankiisu waxa uu ahaa sharciga keliya: in la hoos galiyo shaadhka oo uu isku dayo in aanu dhibaato kala kulmin isaga waxa ay taasi u noqotay beeralayda Isbaanishka oo ah arrin uun badbaado.
laftigeeda, oo ay ku jiraan sanduuqyo loo qoondeeyay, oo u dhigma degmo kasta, taas oo ay ku dhejiyeen magacyada musharixiinta deegaanka ee ay tahay in la doorto. Hawlgalkan waxa loo yaqaan "xamaam". Marka natiijadii doorashada la dejiyo, waxaa lagu wargeliyay caciques-ka maxalliga ah, si ay u helaan, sida ugu dhow ee suurtogalka ah, natiijooyinka la saadaaliyay ee sanduuqa. Iyadoo aad mooddo in ay taasi ku filnaan wayday, habkan waxa loo qaabeeyey hab doorasho oo mudnaan siinayey matalaadda reer miyiga, maadaama uu ahaa kan ugu wax-qabadka badan, iyo maamul-goboleed kali-talis ah oo si gaar ah sharciga u fasirtay, kuna dhaqma.Caciques-yada ugu badan
Kuwani waxay noqon doonaan kuwa ugu wakiil iyo khuseeya Spain. Francisco Romero Robledo, eeMalaga oo lagu naaneeso digaagga Antequera, wuxuu had iyo jeer ku jiray hooska waddankiisa Cánovas; Galician caciquismo waxay ku leedahay sawirka Eugenio Montero Ríos mid ka mid ah wakiiladeeda ugu caansan qarnigan oo dhan. Waxa uu u yimid in uu qabto jagooyin kala duwan oo wasiir ah, laakiin magaciisa waxa lagu xidhidhi doonaa wax kasta oo ka sarreeya Treaty of Paris ee 1898, halkaas oo, isagoo madax ka ah wafdigii Isbaanishka, uu ku qasbanaaday in uu saxiixo is-dhiibista bahdilaadda ah ee Maraykanka; Alejandro Pidal y Mon oo loo yaqaan Tsar of Asturias ; José Sánchez Guerra wuxuu noqday madaxweynaha Congress-ka. Wasiirka iyo xitaa madaxweynaha dawladda 1922, xaruntiisu waxay ahayd Cordoba iyo gaar ahaan magaalada Cabra; Germán Gamazo waxa uu xukumay Valladolid isagoo difaacaya danaha ilaalinta ee beeralayda badarka Castilian; Fernando León y Castillo, oo awood weyn ku leh Gran Canaria, wuxuu ahaa mid ka mid ah hoggaamiyeyaasha tirada yar ee daneeya siyaasadda dibadda; Juan de la Cierva y Peñafiel waxa uu gaadhay in siyaasadda Murcia loo yaqaan "ciervismo"; iyo suurtogalnimada kan ugu caansan oo dhan wuxuu ahaa Álvaro de Figueroa, Count of Romanones, cacique all-powerful cacique of his alcarreño fief in Guadalajara.
Caliquismo, marka la soo koobo, waxay u taagan tahay qolka dambe ee ilbaxnimada beddelka awoodda ee Cánovas embodied and Sagasta.
Waxaa jirtay wakhti taariikhdeena ah oo caqli-galnimada dimuqraadiyadeed ee hadda taagan la rogay.Xisbiga guuleystay iyo, ugu dambeyntii, taliyaha xiga kama soo bixin codbixinta, laakiin waxay ku dhalatay heshiisyada siyaasadeed ee lagu sameeyay Madrid, si codbixintu loo abaabulo si ay u badiso. Dunidu way gaddoontay.
Qarnigii 19-aad hab-siyaasadeed
Dhammaan waxaas oo dhami waa wax la fahmi karo, haddaynu isla fahanno, siyaasaddii qarnigii 19-aad. Isbeddelka dawladeed, marka uu tilmaamayo isbeddel xisbi, laguma fulin doorasho ee waa go'aanka taajka, mararka qaarkood in ka badan intii la rabay, oo xoog lagu qasbay. Kooxaha siyaasadda oo marna culees cudud leh, marna rabshado ka dhacay waddooyinka magaalooyinka, waxay ku dhaqaaqeen taaj, oo inta badan ay ku guulaysteen in ay soo dhisaan dowlad, taas oo keeni karta suurtagalnimada in doorashada lagu maareeyo. Doorashooyinku, markii ay jireen, waxay ku koobnaayeen in si musuqmaasuq ah lagu cunaqabateeyo wixii ay hore u go’aamiyeen dadka talada hayaa.
Aynu xasuusanno in hab-siyaasadeedkii Isbaanishka ee qarnigii 19-aad ay astaan u ahayd faragelin ciidan, ku dhawaaqistuna waa nidaamsan. ee maalinta iyo broadswords ayaa ku riyaaqay caan ku ah, gaar ahaan boqortooyadii Isabel II. Xiligii uu xukunka hayay 1833 ilaa 1868 waxaa dhacay 22 doorasho oo guud
Dastuurka socdaalka >
Sifa kale ee qarniga lagu yaqaanna waxa ay ahayd kororka dastuurka.sidaas darteed waxaan haysanay 1812 La Pepa; 1837 kii ee Triennium dhexdhexaad ah; tii 1845kii oo lagu magacaabi jiray Tobankii Dhexdhexaadka ahaa ee uu bilowday taliskii Janaraal; kii 1869kii kacaankii Gloriosa ka dib; iyo 1876kii Dib u soo celinta. Mid kasta oo loo kala saaro inuu yahay muxaafid ama horusocod iyadoo ku xidhan xisbiyadii talada hayay wakhti kasta. Iyadoo aan la iloobin "non nata" ee 1856 iyo Jamhuuriyaddii 1873 ee aan iftiinka arkin.
Tamashlaha dastuuriga ah wuxuu calaamad u yahay isbeddel yar oo ku wajahan matalaad dhab ah iyo kaqeybgal ballaaran oo caan ah. Mabda'a doorashada caalamiga ah ayaa samaynaysay oo waxay isku soo rogtay ujeeddo lama huraan ah, oo meesha ka saartay codbixintii tirakoobka. Codbixin caalami ah oo lagu dhaqmo muddada lixda sano ah oo ku soo laaban doonta gacanta Sagasta ee 1890. Dabcan, iyada oo aan la helin codka haweenka iyo in la dhiso da'da codbixinta ee 25 sano.
>Waxa laga yaabaa in uu ahaa kacaan la mid ah kii 1868-kii lagu sheegay, kii Sharafta lahaa, ee furay muddo ah, aynu ku tilmaamno, tijaabooyin midho dhal ah, sida imaanshaha boqortooyo shisheeye taajka ama ka gudubka jamhuuriyada , kaas oo u adeegay in uu dhidibada u taago nidaamka dastuuriga ah ee ku salaysan axdi, dhexdhexaadnimo, isbedel nabadeed oo dawladnimo, oo isbedbedesho, iyo, muddo ka dib, dib-u-habayn dimuqraadi ah. Waxaan gaadhnay Soo celinta.
Nidaamka siyaasadeed eedib u soo celinta
Sidoo kale eeg: Sidee buu Kalluunku jacayl u hayaa?Si nidaamka siyaasadeed ee Dib-u-soo-celinta si sax ah u shaqeeyo, jiritaanka ugu yaraan laba qaab oo siyaasadeed oo xooggan oo awood u leh inay isku beddelaan awoodda, ku heshiiyaan koorsooyinka siyaasadeed ee ugu habboon iyo soo dhaweynta xoogagga bulshada. ee taageersanaa taliskii. Labadan qaab waxaa hogaaminayay muxaafidka Antonio Cánovas del Castillo iyo liberaaliga Mateo Práxedes Sagasta. Xasilooni bulsho, mid siyaasadeed iyo mid dhaqaale ayaa la raadinayey, waxay ahayd nidaam aan dhammaystirnayn, balse ka roonaa kacdoonadii iyo dagaalladii sokeeye ee lagu asteeyey qarnigii 19-aad intiisa badan. Laakiin waxay u baahdeen xoogaa "dheeraad ah" caawimo sida aan arki doono. Sababtoo ah dadka dhexdiisa ma jirin dareen dimoqraadi ah iyo in yar ama xiiso loo qabo codeynta, iyo waxyaabo kale oo ay ka mid yihiin la'aanta xog sax ah. Saamiga diidmadu kama hoos dhicin 60% xaaladaha ugu wanaagsan. Waxaan ka hadlaynaa miyiga Isbaanishka halkaas oo walaacii ugu dambeeyay uu ahaa siyaasadda. Arintan ayaa ah mid aad uga duwan caasimadaha waaweyn oo ay ka jirtay nolol siyaasadeed gaar ahaan magaalada Madrid.
Natiijooyinka codbixinta ayaan ka jawaabin rabitaanka xorta ah ee codbixiyayaasha. Waxay ahayd dawladda lafteeda, oo hore heshiis ula gashay kuwii ka masuulka ahaa qaab-dhismeedka siyaasadeed ee kale, iyada oo la heshiisay qaar ka mid ah dadka caanka ah ee reer miyiga, kuwa maxalliga ah ama gobollada, kuwaas oo naqshadeeyay natiijooyinka lagu gaari lahaa
