কিউবাত শেহতীয়া সামাজিক প্ৰতিবাদৰ বাবে ইয়াৰ ৰাজনৈতিক শাসন ব্যৱস্থা আৰু ইয়াৰ প্ৰকৃতি পুনৰবাৰ ৰাজহুৱা বিতৰ্কৰ বিষয় হৈ পৰিছে। কেৰিবিয়ান দ্বীপত প্ৰতিবাৰেই কোনো ধৰণৰ বিবাদৰ সৃষ্টি হোৱাৰ সময়ত এই পৰিস্থিতিৰ পুনৰাবৃত্তি ঘটে। উদাৰ আৰু ৰক্ষণশীল স্থিতিৰ পৰা ১৯৫৯ চনৰ বিপ্লৱৰ পৰা উদ্ভৱ হোৱা শাসন ব্যৱস্থাক অত্যাচাৰ বা কেৱল একনায়কত্ববাদ বুলি গৰিহণা দি কিউবাৰ জনসাধাৰণৰ অধিকাৰ আৰু স্বাধীনতাৰ অভাৱৰ কথা আঙুলিয়াই দিয়াৰ সুযোগ লোৱা হৈছে। বাওঁপন্থীৰ ক্ষেত্ৰত পৰিস্থিতি অধিক বৈচিত্ৰময়। এফালে এনেকুৱা কণ্ঠ আছে যিয়ে কিউবাৰ শাসন ব্যৱস্থাক নিন্দা কৰিবলৈ কুণ্ঠাবোধ নকৰে, সেয়া সোঁপন্থীৰ কণ্ঠৰ দৰে একে প্ৰেৰণাৰে হওক বা অধিক সূক্ষ্মভাৱে হওক। আনহাতে, কিছুমান কণ্ঠই সংখ্যাগৰিষ্ঠতাক অস্বীকাৰ কৰে, শাসন ব্যৱস্থাটোক একনায়কত্ববাদ বুলি ব্ৰেণ্ড কৰিবলৈ অস্বীকাৰ কৰে, আমেৰিকাৰ অৱৰোধৰ অন্যায়ৰ কথা আঙুলিয়াই দিয়ে আৰু “বিপ্লৱ”ক সমৰ্থন কৰে। আনকি তৃতীয় এটা গোটেও দৃশ্যমান অস্বস্তিৰ সৈতে ৰাজহুৱা স্থান নিৰ্ধাৰণৰ পৰা আঁতৰি থাকে।
কোন সঠিক ক’ব পাৰিবনে? ৰাজনীতি বিজ্ঞানৰ ক্ষেত্ৰৰ পৰা দেশসমূহৰ গণতন্ত্ৰীকৰণৰ স্তৰ জুখিবলৈ বিভিন্ন সূচকাংক আছে, যেনে ভি-ডেম, ফ্ৰিডম হাউচ বা সুপৰিচিত সাপ্তাহিক দ্য ইকনমিষ্ট। এইবোৰ বিবেচনা কৰিলে কোনো সন্দেহ নাই: কিউবা এক স্বৈৰাচাৰী শাসন ব্যৱস্থা, যাক কোনো কাৰণতে গণতান্ত্ৰিক দেশৰ বাবে সংৰক্ষিত শ্ৰেণীৰ ভিতৰত ৰাখিব নোৱাৰি। অৱশ্যে এই সূচকাংকসমূহৰ পৰা ৰেহাই পোৱা নাইসমালোচকসকল। কিউবা চৰকাৰ একনায়কত্ববাদী বুলি ধাৰণাটোক প্ৰসাৰিত কৰাৰ ক্ষেত্ৰত ভুৱা স্বাৰ্থৰ উল্লেখ কৰাবোৰৰ বাহিৰেও এইটো সঁচা যে এই সূচকাংকসমূহে প্ৰতিনিধিত্বমূলক উদাৰ গণতন্ত্ৰৰ বৈশিষ্ট্যসমূহক মানদণ্ড হিচাপে লয়, এই ছাঁচত খাপ খোৱা দেশসমূহক উন্নত স্ক’ৰ দিয়ে <৩>। গতিকে এইটো যুক্তি দিব পাৰি যে এই ধাৰণাটোৰ বাহিৰেও আন ধাৰণাবোৰতো গণতন্ত্ৰৰ বিকাশ হ’ব পাৰে। অন্যথা প্ৰায় এনে লাগিব পাৰে যে আমি ফুকুৱামাই ঘোষণা কৰা ইতিহাসৰ অন্ত, সকলো মানৱ সমাজৰ বাবে চিৰদিনৰ বাবে “নিৰ্দিষ্ট” আৰু বাঞ্ছনীয় ৰাজনৈতিক শাসন ব্যৱস্থাৰ সৈতে মানি লৈছো।
সাৰ্বজনীনভাৱে গ্ৰহণযোগ্য আৰ্হিৰ সংজ্ঞা দিয়া সম্ভৱনে? গণতান্ত্ৰিক হিচাপে? আমি আপেক্ষিকতাবাদত পৰাৰ পৰা হাত সাৰিব পাৰোনে য’ত গণতন্ত্ৰ শব্দটো এনে ভিন্ন আৰ্হিত প্ৰয়োগ কৰিব পাৰি যাৰ ফলত এই ধাৰণাটোৰ অৰ্থ কি সেইটো নিৰ্ণয় কৰাটো আৰু অধিক কঠিন হৈ পৰে? ইতিহাসৰ পাতত গণতন্ত্ৰৰ বাবে বিভিন্ন প্ৰস্তাৱৰ সৃষ্টি হোৱাটো সকলোৱে জানে, ইয়াৰ মাজত উল্লেখযোগ্য পাৰ্থক্য আছে। কিন্তু আধুনিক সমাজ বিজ্ঞানৰ কাঠামোৰ ভিতৰত আৰু উদাৰ গণতন্ত্ৰৰ প্ৰেক্ষাপটত পৰৱৰ্তী সকলো শৈক্ষিক বিতৰ্কৰ বাবে অন্যতম প্ৰভাৱশালী প্ৰস্তাৱ আছিল আমেৰিকাৰ ৰাজনীতি বিজ্ঞানী ৰবাৰ্ট এ ডাহলৰ প্ৰস্তাৱ, যিয়ে "বহুতন্ত্ৰ"ৰ ধাৰণাটো সৃষ্টি কৰিছিল। » ১৯৭১ চনত।
ডাহলে যুক্তি আগবঢ়ায় যে বাঞ্ছনীয় ৰাজনৈতিক শাসন ব্যৱস্থাটো হ’লসময়ৰ লগে লগে ইয়াৰ নাগৰিকসকলৰ পছন্দৰ প্ৰতি সঁহাৰি জনোৱা (কেৱল এবাৰৰ ভিত্তিত নহয়)। এইদৰে নাগৰিকসকলে চৰকাৰ আৰু বাকী সহপাঠীসকলৰ আগত নিজৰ পছন্দসমূহ বাধাহীনভাৱে প্ৰণয়ন কৰাৰ সুযোগ পাব লাগে —ব্যক্তিগত আৰু সামূহিকভাৱে—, লগতে চৰকাৰে এই পছন্দসমূহ আন যিকোনো পছন্দৰ দৰেই ওজনেৰে বিবেচনা কৰাৰ সুযোগ পাব লাগে, ইয়াৰ বিৰুদ্ধে বৈষম্য নকৰাকৈ যুক্তিসংগত ভিত্তিত ইয়াৰ বিষয়বস্তু বা কোনে প্ৰণয়ন কৰে।
ডাহলৰ বাবে এই বিবেচনাসমূহ গণতন্ত্ৰত নূন্যতম প্ৰয়োজনীয় যদিও এইবোৰ যথেষ্ট নহয়। এই সকলোবোৰ ৮টা প্ৰয়োজনীয়তাত নিৰ্দিষ্ট কৰা হৈছে: মত প্ৰকাশ আৰু সংগঠনৰ স্বাধীনতা, সক্ৰিয় আৰু নিষ্ক্ৰিয় ভোটাধিকাৰ, ৰাজনৈতিক নেতাৰ সমৰ্থন (আৰু ভোট)ৰ বাবে প্ৰতিদ্বন্দ্বিতা কৰাৰ অধিকাৰ, তথ্যৰ বিকল্প উৎস, মুক্ত আৰু নিকা নিৰ্বাচন আৰু প্ৰতিষ্ঠান যিয়ে নীতি নিৰ্ধাৰণ কৰে...
ইয়াৰ পৰা ডাহলে দুটা অক্ষৰ ৰূপৰেখা দাঙি ধৰিছে যিয়ে ৪টা আদৰ্শ ধৰণৰ ৰাজনৈতিক শাসন ব্যৱস্থাৰ তত্ত্বৰ কাম কৰিব। "অন্তৰ্ভুক্তিশীলতা" নামৰ প্ৰথম অক্ষটোৱে অংশগ্ৰহণ ক বুজায়, অৰ্থাৎ নিৰ্বাচন আৰু ৰাজহুৱা পদবীত অংশগ্ৰহণৰ কম বেছি পৰিমাণে অধিকাৰ। দ্বিতীয় অক্ষটোক “উদাৰীকৰণ” বুলি কোৱা হয়, আৰু ই জনসাধাৰণৰ সঁহাৰিৰ সহ্য কৰা স্তৰক বুজায় । এইদৰে তলত দিয়া শাসন ব্যৱস্থাসমূহৰ অস্তিত্ব থাকিব: «বন্ধ আধিপত্য» (কম অংশগ্ৰহণ আৰু কমউদাৰীকৰণ), অন্তৰ্ভুক্ত আধিপত্য (উচ্চ অংশগ্ৰহণ কিন্তু কম মেৰুকৰণ), প্ৰতিযোগিতামূলক অলিগাৰ্চি (উচ্চ উদাৰীকৰণ কিন্তু কম অংশগ্ৰহণ) আৰু বহুতন্ত্ৰ (উচ্চ উদাৰীকৰণ আৰু উচ্চ অংশগ্ৰহণ)।
ডালৰ প্ৰস্তাৱৰ এটা উল্লেখযোগ্য গুণ আছে: ই কিছুমান... গণতন্ত্ৰৰ ধাৰণাটোৰ ওপৰত এই আলোচনাত সাধাৰণ সমালোচনা। এটা শাসন ব্যৱস্থা সম্পূৰ্ণৰূপে গণতান্ত্ৰিক হোৱাৰ ক্ষেত্ৰত সদায় আপত্তি কৰিব পাৰি, কিয়নো এইটো স্পষ্ট যে ডাহলে (বা আন কিছুমান যিবোৰৰ কথা ভাবিব বিচাৰে) ডিজাইন কৰা এই সূচকসমূহ সকলো ক্ষেত্ৰতে সম্পূৰ্ণৰূপে পূৰণ হোৱাটো প্ৰায়েই নহয়। উদাহৰণস্বৰূপে, এখন দেশত বহল ৰূপত মত প্ৰকাশৰ স্বাধীনতা থাকিব পাৰে, কিন্তু এনে কিছুমান ক্ষেত্ৰও হ’ব পাৰে য’ত ইয়াক সম্পূৰ্ণৰূপে মানি চলা নহয়, যেনে কিছুমান ৰাষ্ট্ৰৰ প্ৰতিষ্ঠানৰ আগত, কিছুমান সংখ্যালঘুৰ সুৰক্ষাৰ আগত ইত্যাদি। বিকল্প তথ্য মাধ্যমো থাকিব পাৰে, কিন্তু হয়তো পুঁজিৰ কেন্দ্ৰীভূত হোৱাৰ অৰ্থ হ’ল এই মাধ্যমসমূহে কিছুমান ধাৰণা বা স্থিতিক অতিমাত্ৰা প্ৰতিনিধিত্ব কৰাৰ প্ৰৱণতা থাকে, আনহাতে অন্য স্থিতি ৰক্ষা কৰা সংবাদ মাধ্যমবোৰ বহুত সৰু আৰু ইয়াৰ প্ৰভাৱ অতি কম।
প্ৰদত্ত শাসন ব্যৱস্থাসমূহৰ গণতন্ত্ৰৰ এই যুক্তিসংগত সমালোচনাসমূহে, «বহুতন্ত্ৰ»ৰ ধাৰণাটোৱে গণতন্ত্ৰৰ ধাৰণাটোৰ ওচৰৰ এই দেশসমূহৰ নামকৰণৰ উপায় হিচাপে কাম কৰিব পাৰে, কিন্তু কেতিয়াও ইয়াত উপনীত নহয়মুঠতে এই ভিত্তিত অতি সৰ্বাংগীন আৰু অংশগ্ৰহণমূলক দেশসমূহো এনে সমস্যা আৰু অসম্পূৰ্ণতাৰ পৰা ৰেহাই পোৱা নাযায় যিয়ে তাত প্ৰামাণিক গণতন্ত্ৰৰ অস্তিত্বত বাধা দিয়ে। এইদৰে কোনো দেশেই আচলতে গণতন্ত্ৰ নহ’ব, কিয়নো শেষত এই ধাৰণাটোৱেই হ’ব তাত্ত্বিক ইউটোপিয়া। সেয়েহে "জনসাধাৰণৰ" চৰকাৰৰ ধাৰণাটো পৰিত্যাগ কৰি "বহুত্বৰ গোট"ৰ চৰকাৰৰ অধিক বাস্তৱসন্মত ধাৰণাটো আকোৱালি লোৱা হ'ব।
See_also: ৫ নং সংখ্যাৰ অৰ্থ আৱিষ্কাৰ কৰক১৯৮৯ চনত ডাহলে গণতন্ত্ৰৰ ধাৰণাটো আৰু অধিক স্পষ্ট কৰি দিয়ে তেওঁৰ ৰচনা গণতন্ত্ৰ আৰু ইয়াৰ সমালোচক । এই গ্ৰন্থখনত ইয়াত ইতিমধ্যে আলোচনা কৰা মূল ধাৰণাসমূহ বজাই ৰখা হৈছে। কোনো দেশকে প্ৰকৃততে গণতন্ত্ৰ বুলি গণ্য কৰিব নোৱাৰি, কিয়নো এই ধাৰণাটো কেৱল আদৰ্শ প্ৰকাৰৰ। কিন্তু ইয়াৰ লগত ৰাজনৈতিক শাসন ব্যৱস্থাক আনুমানিক কৰি তোলা একাধিক মাপকাঠী আছে। নাগৰিকসকলৰ ফলপ্ৰসূ অংশগ্ৰহণ (নিজৰ পছন্দ প্ৰকাশ আৰু ৰাজনৈতিক কাৰ্যসূচীত প্ৰভাৱ পেলাব পৰা), সিদ্ধান্ত গ্ৰহণ প্ৰক্ৰিয়াৰ নিৰ্ণায়ক পৰ্যায়ত তেওঁলোকৰ ভোটৰ সমতা, কোনটো ৰাজনৈতিক নিৰ্বাচনে তেওঁলোকৰ স্বাৰ্থৰ সৰ্বোত্তম সেৱা কৰে সেইটো নিৰ্ণয় কৰাৰ ক্ষমতা থকা আদিৰ বিষয়ে , এজেণ্ডাৰ নিয়ন্ত্ৰণ আৰু ৰাজনৈতিক প্ৰক্ৰিয়াত সৰ্বাংগীনতা। এইদৰে বহুতন্ত্ৰসমূহৰ ওপৰত ইতিমধ্যে উল্লেখ কৰা বৈশিষ্ট্যসমূহ থাকিব, যদিও মূল প্ৰস্তাৱটোৰ তুলনাত কিছু সূক্ষ্মতা থাকিব।
ডাহলৰ প্ৰস্তাৱটোত গণতন্ত্ৰৰ দৃষ্টিভংগী থকা যেন লাগে, তাত কোনো সন্দেহ নাইইয়াৰ বহু ঐতিহাসিক প্ৰমোটাৰৰ আদৰ্শবাদৰ পৰা বহু দূৰত, বিশেষকৈ একাডেমীৰ বাহিৰৰ পৰা। ই স্পষ্টভাৱে উদাৰ কাঠামোৰ ভিতৰত থকা দৃষ্টিভংগী, যিয়ে এইটোও ধৰি লৈছে যে ক্ষমতাৰ ব্যৱস্থাপনা অনিবাৰ্যভাৱে একাধিক অভিজাত শ্ৰেণীৰ কাঠামোৰ ভিতৰত হ’ব। ইয়াত নাগৰিকৰ ভূমিকা বৰঞ্চ বাধা নোহোৱাকৈ নিজৰ দাবী প্ৰকাশ কৰাৰ ক্ষমতা, মৌলিক ৰাজনৈতিক অধিকাৰ ভোগ কৰা আৰু উক্ত অভিজাত শ্ৰেণীয়ে যাতে এক নিৰ্দিষ্ট ধৰণেৰে এই দাবী বা পছন্দসমূহ বিবেচনা কৰিব পাৰে তাৰ প্ৰতিহে হ্ৰাস কৰা হৈছে। যদি গণতন্ত্ৰই কেৱল এইখিনিলৈ "হ্ৰাস" হয়, তেন্তে পিছৰ দশকবোৰত উদাৰ গণতন্ত্ৰৰ যথেষ্ট সমালোচনা দেখা গ'ল , বিশেষকৈ সকলো জনপ্ৰিয়তাবাদী পৰিঘটনাৰ উল্লেখত। কাৰণ, ৰাজনীতিত এখন সমাজ জড়িত হোৱাৰ ক্ষেত্ৰত ডাহলৰ বৰ্ণনাটোৱেই আশা কৰিব পৰা শ্ৰেষ্ঠ নেকি? এইটোও মন কৰিব যে ডাহলৰ পদ্ধতিত এনে বৈশিষ্ট্য অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হোৱা নাই (অন্ততঃ প্ৰত্যক্ষভাৱে নহয়) যিয়ে মংগল বা সামাজিক অধিকাৰৰ স্তৰক বুজায়। যদিও এইটো যুক্তি দিব পাৰি যে বহুতন্ত্ৰত ইয়াৰ অনুসৰণ ফলপ্ৰসূভাৱে প্ৰসাৰিত হোৱাৰ সম্ভাৱনা বেছি, এই শ্ৰেণীত ইয়াক উপেক্ষা কৰা ৰাজনৈতিক শাসন ব্যৱস্থাও থাকিব পাৰে।
অগ্ৰণী ডাহলৰ পৰা দ্বিতীয়টো শিক্ষা ল’ব পাৰি আৰু যে আচলতে একাডেমীয়ে ইতিমধ্যে ধাৰণা কৰাতকৈও অধিক আছেযোৱা ডেৰ শতিকাত। গণতন্ত্ৰক লৈ পৰিভাষামূলক আলোচনাত পৰিলে ভুল। আচলতে গুৰুত্বপূৰ্ণ কথাটো হ'ল কি কি বৈশিষ্ট্যই ইয়াক সংজ্ঞায়িত কৰে, আৰু বহু পৰিমাণে ইয়াৰ অৰ্থ হ'ল হুবহু কি অধিকাৰ আৰু স্বাধীনতা লৈ অনুবাদ হয়। এইদৰে এটা শাসন ব্যৱস্থাক "গণতান্ত্ৰিক বা নহয়" বুলি গণ্য কৰাটো ভ্ৰান্তিপূৰ্ণ, কিয়নো ই শেষত এটা জটিল বিষয়ক বাইনাৰী কিবা এটালৈ ৰূপান্তৰিত কৰে। ডাহলে প্ৰস্তাৱ কৰা ৪টা আদৰ্শ শ্ৰেণীৰ ওপৰত ভিত্তি কৰিয়েই হওক, বা চিন্তা কৰিব পৰা আন যিকোনো শ্ৰেণীৰ সৈতে হওক বা কোনো ধৰণৰ স্কেলৰ সৈতে হওক, গণতন্ত্ৰক ক্ৰমান্বয়ে আৰু ধূসৰ ৰঙৰ বহল স্কেলৰ সৈতে কিবা এটা হিচাপে জুখিব পৰাটো বহুত বেছি নিখুঁত আৰু কঠোৰ যেন লাগে।
See_also: ৯ নম্বৰ: জীৱনৰ উদ্দেশ্যগতিকে, কিউবা বা আন যিকোনো দেশৰ ক্ষেত্ৰত আমি নিজকে সুধিবলগীয়া প্ৰশ্নবোৰ এনে শাসন ব্যৱস্থাই লেবেলৰ বাহিৰত, গণতন্ত্ৰৰ বাঞ্ছনীয় আৰু সংজ্ঞায়িত যেন লগা অধিকাৰ আৰু স্বাধীনতাক সন্মান আৰু নিশ্চয়তা দিয়ে নেকি তাৰ ওপৰত আবদ্ধ হ’ব লাগে। আৰু অৱশ্যেই, কম বিশদভাৱে নহয়: সুসংহত কথাটো হ’ব যে আমাৰ বাঞ্ছনীয় অধিকাৰ আৰু স্বাধীনতাৰ তালিকাখন আমি অধ্যয়ন কৰা গোচৰটো ভাল পাওঁ বা বেয়া পাওঁ তাৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰি সলনি নহ’ব, বা ৰাজনৈতিক শাসন ব্যৱস্থাই উপাদান যোগান ধৰাত যি সফলতা লাভ কৰিব পাৰে তাৰ বাবে যিবোৰ আমাৰ বাবে বাঞ্ছনীয় যেন লাগে। অৰ্থাৎ আমি ইতিবাচকভাৱে মূল্যায়ন কৰিব পাৰো যে এটা শাসন ব্যৱস্থাই উদাহৰণস্বৰূপে নিজৰ জনসাধাৰণক কৰ্মসংস্থাপন আৰু নিৰাপত্তা প্ৰদান কৰে। কিন্তু এইটোৱেই নেকি—বা কেৱল এইটোৱেই—গণতান্ত্ৰিক শাসন ব্যৱস্থাৰ সংজ্ঞা? যদি উত্তৰটো হয়নাই, আমি বিচাৰি থাকিব লাগিব।
যদি আপুনি গণতন্ত্ৰ কি? Dahl আৰু polyarchy আপুনি অশ্ৰেণীবদ্ধ .
শ্ৰেণী চাব পাৰে